Internet in Beeld: Verleden, Heden & Toekomst

Op 10 oktober 2024 vond in het historische Felix Meritis te Amsterdam het evenement ‘Internet in Beeld: Verleden, Heden & Toekomst’ plaats, een gezamenlijk initiatief van Internet Society Nederland (ISOC NL), Platform Internetstandaarden (PLIS) en het Nederlands Internet Governance Forum (NL IGF). Het evenement werd georganiseerd ter ere van het 25-jarig bestaan van ISOC NL, het 10-jarig jubileum van internet.nl en het bijna 20-jarig bestaan van het IGF. De middag bood een diepgaande blik op de ontwikkeling van het internet, met een plenair programma en negen boeiende breakout-sessies verdeeld over de thema’s verleden, heden en toekomst.

(c) foto’s door Elena Fidanovska, beschikbaar middels CC BY-SA 4.0

Plenaire Opening

Dagvoorzitter Marjolijn Bonthuis (ECP) heette de bezoekers samen met de drie organiserende partijen welkom. Alisa Heaver (NL IGF), Ruben Brave (ISOC NL) en Gerben Klein-Baltink (PLIS) benadrukten het belang van samenwerken en de aanleiding voor dit gezamenlijke evenement. Vervolgens blikte Jos de Groot, Directeur Digitale Economie bij het Ministerie van Economische Zaken, terug op de begintijd van het internet en de enorme ontwikkelingen door de jaren heen. Hij benadrukte de kansen van digitalisering, maar ook de uitdagingen. Om die uitdagingen te lijf te gaan heeft de overheid zich ingezet om randvoorwaarden voor de digitale markten en diensten te creëren en te zorgen voor een cyberweerbaar Europa middels Europese regelgeving. Daarnaast benadrukte hij dat we op een kruispunt staan voor het multistakeholdermodel van internet governance, en riep de aanwezigen op tot samenwerking voor het waarborgen van een toekomstbestendig digitaal ecosysteem.

Na deze oproep opende Marjolijn Bonthuis het gesprek met Marietje Schaake over de invloed van technologie op de democratie en samenleving. Ondanks het inzien van de waarde van samenwerking deelde Schaake ook haar kritiek op de huidige inrichting van multistakeholdersamenwerking. Zo stelde ze dat grote tech bedrijven een te grote invloed hebben ten opzichte van het maatschappelijk middenveld. Ze riep op om juist nu – met de introductie van de Pact of the Future en de Global Digital Compact – het multistakeholdermodel opnieuw uit te vinden en te zorgen dat hier bindende afspraken uit voort kunnen komen.

Verder lezen over dit thema? Marietje Schaake publiceerde recent haar boek De Tech Coup.

Break-out ronde 1 | Verleden

PLIS: Van Visie naar Realiteit: Het verhaal van Platform Internetstandaarden en Internet.nl

De eerste sessie begon met een introductie van voorzitter Gerben Klein Baltink, die een overzicht van tien jaar Platform Internetstandaarden gaf. Waar het platform begon als een samenwerking tussen publieke en private partijen in Nederland, kent Internet.nl tegenwoordig ook vele gebruikers van over de hele wereld.

In een panelgesprek onder leiding van Cristian Hesselman (SIDN), blikten Mirjam Kühne (RIPE Community), Marco Hogewoning (ministerie van Economische Zaken), Margreth Verhulst (Vereniging van Registrars) en Benno Overeinder (NLnet Labs) terug. De deelnemers gaven een weergave van hun betrokkenheid bij het platform vanaf de oprichting tot nu. Internet.nl ontwikkelde zich over die tijd van een wat technische ogende testtool naar een gebruiksvriendelijkere website die niet alleen aangeeft wat er beter kan, maar ook hoe je dat kunt bereiken. Zo werd benadrukt dat het uniek is dat de testtool Internet.nl zich richt op de eindgebruiker, iedereen kan snel zien hoe hun gemeente of hostingprovider scoort. Internet.nl hoopt dan ook in de toekomst te zien dat moderne internetstandaarden steeds meer ‘by default’ gebruikt zullen worden.

NL IGF: Internet Governance Evolutie: Let’s get (Geo)political?

In deze sessie namen de sprekers het publiek mee in de internet governance tijdmachine en deelden zij hun persoonlijke ervaringen van cruciale bijeenkomsten die Internet Governance hebben vormgegeven, van WSIS tot NetMundial. Onder leiding van moderatoren Alisa Heaver (ministerie van Economische Zaken en MAG member) en Marjolijn Bonthuis, (ECP) blikten Olaf Kolkman (Internet Society), Arda Gerkens (Autoriteit online Terroristisch en Kinderpornografisch Materiaal) en Roelof Meijer (SIDN) terug op de ontwikkeling van het Internet Governance Forum en andere gremia waar internet governance centraal stond. Zij stonden stil bij de strijd die door de jaren heen is gevoerd om internet governance niet onder multilateraal gezag te laten komen, het belang van multistakeholder-samenwerking en de uitdaging van politieke betrokkenheid. Vervolgens duidden Jacco-Pepijn Baljet (ministerie van Buitenlandse Zaken) en Manon van Tienhoven (ministerie van Economische Zaken) recente ontwikkelingen en de totstandkoming van de Global Digital Compact (GDC). Zij lieten zien dat de strijd voor het multistakeholder model zeker nog niet gestreden is, en met recente geopolitieke verschuivingen om doorlopende inzet vraagt van alle stakeholders.

ISOC NL: Verleden, Heden en Toekomst van een Open Internet en Digitale Rechten

In de eerste break-out sessie van ISOC NL leidde Marleen Stikker van Waag Society een boeiend gesprek over de beginjaren van het internet. Stikker, als ‘burgemeester’ van De Digitale Stad, was een pionier die al vroeg de potentie van het internet inzag. Ze was een van de drijvende krachten achter de ontwikkeling van een open en toegankelijke digitale omgeving, waar iedereen een stem had. Met haar persoonlijke anekdotes nam ze het publiek mee terug naar de tijd dat het internet nog in de kinderschoenen stond. Ze vertelde onder andere over haar vroege betrokkenheid bij FairPhone als een van de eerste angel investors – een mooi voorbeeld van waarden gedreven ondernemerschap dat commercieel succesvol blijkt te zijn. Stikker herinnerde bezoekers eraan dat de basisprincipes van een open internet, zoals inclusie en toegang voor iedereen, altijd centraal moeten blijven staan.

Break-out ronde 2 | Heden

PLIS: Code in Actie: Hoe organisaties met Internet.nl het verschil maken

De geschiedenis ligt achter ons, maar hoe wordt Internet.nl vandaag de dag gebruikt? De sessie begon met een videobijdrage van NIC.br uit Brazilië, waarin Gilberto Zorello toelichtte hoe zij de broncode van Internet.nl hebben hergebruikt om een eigen testwebsite (https://top.nic.br/) te realiseren. Yosta Dammen (CIP) vertelde over het gebruik van Internet.nl bij Centrum Informatiebeveiliging en Privacybescherming (CIP). Sinds april 2018 houden zij hun gehele netwerk op de hoogte van hun scores op Internet.nl. Over de jaren is een stijging van de scores te zien. Daarbij valt op dat de overheden qua adoptie voorloopt op de private sector.

Brenda Langedijk (Rijksinpectie Digitale Infrastructuur) ging in op haar eigen kennismaking met het internet en de ontwikkelingen sindsdien. Het huidige gebruik van Internet.nl door de RDI zelf is nog bescheiden is maar dat kan veranderen, bijvoorbeeld met het oog op de aankomende Cyberbeveiligingswet. Wido den Hollander (your.online) vertelt hoe hij Internet.nl gebruikt o.a. bij overnames. Een aanvullend voordeel is dat de score van Internet.nl gebruikt kan worden als baseline en werken daarmee toe naar de hoogst haalbare scores bij al onze bedrijven.

NL IGF: Internetvrijheid Onder Vuur: Surveillance, Shutdowns en Censuur

Internetvrijheid staat wereldwijd onder druk. Overheden maken steeds vaker gebruik van surveillance, internetshutdowns en censuur om informatie te controleren en burgers te onderdrukken. Deze sessie gaf inzicht in het belang van internetvrijheid vanuit verschillende perspectieven. Zo gaf Katsiaryna Pushkarova (The Hague Humanity Hub) een presentatie over de rol van digitalisering tijdens protesten in Belarus na de verkiezingsuitslag in 2020. Ze benadrukte zowel de kansen van digitalisering voor bijvoorbeeld vereniging en het bewijzen van verkiezingsfraude als de risico’s voor vrijheid van meningsuiting en geen of nauwelijks toegang tot informatie door internet shutdowns.

Vervolgens gaf Guus van Zwoll (ministerie van Buitenlandse Zaken) een presentatie over het internationaal bevorderen van digitale rechten. Hij benadrukte de rol van Nederland als voorzitter van de Freedom Online Coalition en de prioriteiten die daaruit voortvloeien. Alex de Joode (AMS-IX) stond vervolgens stil bij het werk van een Internet Exchange en de rol van AMS-IX binnen het internationaal uitdragen van het belang van een open, vrij en veilig internet. Als Internet Exchange krijgen zij te maken met sancties en verschillende vraagstukken met betrekking tot digitale rechten. Met hun centrale rol binnen de digitale infrastructuur publiceerden ze samen met ECP | Platform voor de InformatieSamenleving argumentenkaarten over gerelateerde thema’s.

Argumentenkaarten:

Argumentenkaart over Europese Internetblokkade van Russia Today en Sputnik – ECP | Platform voor de InformatieSamenleving
Argumentenkaart inperking encryptie – ECP | Platform voor de InformatieSamenleving

ISOC NL: Digitale Soevereiniteit in Multistakeholder Overleg (Vervolg Clingendael Sessie)

Focco Vijselaar van VNO-NCW sprak in de tweede break-out sessie van ISOC NL over de geopolitieke uitdagingen waar Europa voor staat en de noodzaak om digitale autonomie te waarborgen. Hij benadrukte dat, om echt soeverein te kunnen zijn, Europa niet alleen moet inzetten op technologische zelfvoorziening, maar ook op strategische partnerschappen die wederzijdse afhankelijkheid creëren. Vijselaar verwees daarbij naar de Digital Services Act en de AI Act als voorbeelden van hoe regelgeving kan helpen om een gelijk speelveld te creëren en innovatie te bevorderen. De discussie toonde de complexiteit van het onderwerp en Okano-Heijmans benadrukte dan ook dat digitale soevereiniteit niet alleen een technische, maar ook een geopolitieke kwestie is.

Break-out ronde 3 | Toekomst

PLIS: De Toekomst van het Internet: Techniek, Markt, Beleid en de rol van Moderne Standaarden?

Dat de bezoekers het meest van alles geïnteresseerd zijn in de toekomst van het platform en het internet, bleek wel uit de opkomst bij de derde en laatste sessie. Anke Sikkema (ministerie van Economische Zaken) stelde het driekoppige panel een aantal vragen over hun blik op de toekomst. Het panel bestond uit Michiel Leenaars (NLnet Foundation), Sasha Romijn (Internet.nl & Reliably Coded B.V) en Fieke Jansen (Critical Infrastructure Lab & Universiteit van Amsterdam). Het panel verschilde van mening over het vraagstuk of iedereen kan participeren in de ontwikkeling van nieuwe internetstandaarden. Er werd benadrukt dat samenwerking essentieel is voor het ontwikkelen van nieuwe standaarden maar ook de aanzienlijke kosten en tijd die hierbij komen kijken kwamen aan bod. Hier werd nog aan toegevoegd dat het niet alleen om de middelen gaat, maar ook om de vraag of iedereen zich welkom voelt in het proces.

Daarna boog het panel zich over de rol van de EU. Er werd benadrukt dat EU-regulering op het gebied van IT en Standaarden vaak als lovenswaardig gezien worden, maar de praktische uitvoering ervan problematisch kan zijn. Vooral kleine bedrijven hebben moeite om aan alle regels te voldoen. De technische gemeenschap speelt hierin een belangrijke rol om de regels beter uitvoerbaar te maken. Op het gebied van duurzaamheid zag het panel duidelijke mogelijkheden. Door standaarden zoals carbon.txt in te voeren kunnen we de impact van onze digitale systemen beter meten en transparant maken. Daar werd echter wel aan toegevoegd dat hoewel meten belangrijk is, we ons vooral moeten richten op het ontwikkelen van efficiëntere systemen om het internet duurzamer te maken.

NL IGF: Internet Governance: de weg naar 2025 & beyond

Tijdens deze break-out ronde werden verschillende IGF 2024 workshops die georganiseerd worden door het Nederlandse netwerk uitgelicht. Arda Gerkens (ATKM) dook in de wereld van online content moderatie en benadrukte het belang van multistakeholder samenwerking én de belangrijke en internationaal gezien unieke rol van de Autoriteit online Terroristisch en Kinderpornografisch Materiaal (ATKM). Daarna lichtte Peter Joziasse (Digital Child Rights) het werk van Stichting Digital Child Rights toe en legde uit waarom we met oog op de toekomst juist digitale kinderrechten centraal moeten stellen – internationaal, regionaal en lokaal. Auke Pals (KPMG) en Lisa Vermeer (ministerie van Economische Zaken) namen vervolgens het zogenaamde ‘Brussels effect’ onder de loep in het kader van de AI Act en bespraken de mogelijke invloed van Europese Regelgeving op de wereldwijde governance van AI. De waarde van publiek-private samenwerking stond centraal voor het verminderen van risico’s zonder kansen te belemmeren.

ISOC NL: Lightning Talks

In de derde break-out sessie van ISOC NL werden er vier lightning talks verzorgd door Menno Weij (BDo Legal), Geert Lovink van Institute of Network Cultures en de ISOC NL Think Tank, Mieke van Heesewijk van het SIDN Fonds en Melanie Rieback van Radically Open Security. Menno Weij opende met een scherpe presentatie over ransomware en de juridische implicaties ervan, waarbij hij pleitte voor strengere regelgeving en zelfs een verbod op losgeldbetalingen. Geert Lovink gaf vervolgens een kritische analyse van de sociale media-industrie en benadrukte de noodzaak van alternatieve platforms die minder afhankelijk zijn van commerciële belangen.

Daarna deelde Mieke van Heesewijk van het SIDN Fonds inspirerende voorbeelden van projecten die bijdragen aan een veiliger en inclusiever internet. Tot slot presenteerde Melanie Rieback van Radically Open Security een alternatief bedrijfsmodel voor cybersecuritybedrijven, waarbij de nadruk ligt op transparantie en maatschappelijke impact. De sprekers benadrukten allen de noodzaak van een kritische reflectie op de huidige staat van het internet en pleitten voor meer maatschappelijke betrokkenheid bij de ontwikkeling van technologie.

Plenaire afsluiting

De plenaire afsluiting werd geopend met een video boodschap van Vint Cerf, Google’s Vice President en Chief Internet Evangelist en mede-oprichter van het internet. Hij stond stil bij het verleden en de bepalende rol van Nederland daarin: “If you want to get anything done, find a Dutchman”. Hij blikte ook vooruit en ging in op de uitdagingen, zoals Artifial Intelligence, nepnieuws en desinformatie, waar we voor staan. Tot slot feliciteerde hij ISOC NL met haar 25-jarig jubileum en Platform Internetstandaarden met haar 10-jarig jubileum en benadrukte hij de noodzaak tot samenwerking om de uitdagingen aan te kunnen gaan.

Klik op de bovenstaande afbeelding voor de video van Vincent Cerf

Kees Neggers was als internetpionier betrokken bij de totstandkoming van het internet in Europa. Na de video van Vint Cerf volgde Neggers met een oproep aan het Nederlandse netwerk om in plaats van het verbeteren van de huidige gebreken te gaan bouwen aan een nieuwe infrastructuur. Hij maakte indruk en spoorde de bezoekers aan een nieuwe toekomst voor ogen te zien en daar samen actief aan bij te dragen.

Daarna gaf Jochem de Groot (Oprichter Humanative) zijn keynote presentatie ‘Alle internet-politiek is geopolitiek: in vogelvlucht de wereld rond’. Hij schetste een somber beeld van de ongelijkheid en beperkingen in de ontwikkeling van het internet wereldwijd. In 2013 had 35% van de wereld internettoegang, en in 2023 is dat percentage slechts gestegen naar 66%. Met 51% en 37% internetconnectiviteit in India en Afrika blijft de kloof groot. Dit onderstreept volgens De Groot de noodzaak om samen te werken aan een inclusieve digitale wereld. De Groot besprak de technologische ontkoppeling tussen China en de VS en de uitdagingen waar de EU mee te maken heeft om bij te blijven. Hij benadrukte ook de opkomst van nieuwe spelers zoals India en landen in het Midden-Oosten. De Groot prees de bescheiden maar belangrijke rol van Nederland als internationale bemiddelaar.

Aan het einde van het dagprogramma feliciteerde Sally Wentworth, President en CEO van de Internet Society, ISOC NL met hun 25-jarig jubileum via een videoboodschap. Wentworth roemde de rol van ISOC NL in het bevorderen van een inclusief internet dat toegankelijk is voor iedereen. Dat was reden om te proosten en de drie organiserende partijen sloten zo gezamenlijk het dagdeel af.

Internet Art

Tijdens het evenement was er ook bijzondere aandacht voor kunstwerken die de relatie tussen technologie en de menselijke ervaring onderzochten. Pan Vanitcharoenthum presenteerde zijn indrukwekkende digitale kunstwerken, waaronder “Digital Landscape” en “Second Nature”. Deze projecten combineerden fysieke en digitale elementen en boden bezoekers een unieke blik op de wisselwerking tussen natuur en technologie. De kunstwerken vormden een visuele reflectie op het thema van het evenement, waarin technologie en menselijkheid centraal stonden.

Daarnaast werd een installatie van Julia Janssen tentoongesteld, waarin haar project “One Click” de bezoekers confronteerde met de gevolgen van digitale privacy en data-exploitatie. Het kunstproject riep op tot bewustwording van de impact van één enkele klik op het verzamelen van persoonlijke informatie en maakte deel uit van haar bredere onderzoek naar de datagedreven economie. Haar werk stelde kritische vragen over de manier waarop we omgaan met technologie en de prijs die we betalen voor onze online interacties.

Avondprogramma

Daarna volgde het avondprogramma met een borrel, verschillende talks en de uitreiking van de lifetime achievement awards. De uitreiking was een viering van de pioniers en voorvechters die het internet hebben gevormd tot wat het vandaag is. ISOC NL eerde mensen zoals Lousewies van der Laan, Marleen Stikker en Nani Jansen-Reventlow, voor hun onvermoeibare inzet voor internetvrijheid, mensenrechten en digitale rechten. Valerie Frissen en Olaf Kolkman kregen erkenning voor hun werk in internet governance en technologie als maatschappelijke kracht, en Oscar Kneppers voor zijn bijdrage aan het start-up ecosysteem in Nederland.

Daarnaast werden meerdere personen opgenomen in de prestigieuze ISOC NL Hall of Fame. Constantijn van Oranje, die zelf een van de nieuwe inductees was, leidde de ceremonie. Andere inductees waren onder meer Alexandra van Huffelen, Frances Brazier, Jaya Baloo, Marjolijn Bonthuis-Krijger, Melanie Rieback, Bert Hubert, Erik Huizer, Geert Lovink, Jan Prins, Kees Neggers, en Michiel Leenaars. Ieder van hen heeft een blijvende impact gehad op de ontwikkeling en het behoud van een open en vrij internet.

Dank aan alle betrokkenen voor deze inspirerende dag!

Meer lezen of zien over dit evenement?

Wilt u de slides van één van de sessies ontvangen? Mail ons via nligf@ecp.nl

10-10-2024 Felix Meritis, Amsterdam

Platform Internetstandaarden
Om het internet veilig en stabiel te houden, is onderhoud nodig. Nieuwe internetstandaarden voor nummering (IPv6), veilige logistiek van pakketjes (DNSSec), veilige versleuteling (TLS) en tegen spam en phishing (SPF, DMARC en DKIM... + Meer over Platform Internetstandaarden