Conferentie Waardengedreven Dialogen – Digitale identiteit

“We bouwen met elkaar een grote hamer, maar dat maakt niet alles een spijker.”

In het kader van de werkagenda Waardengedreven Digitalisering vanuit het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties vond op maandag 25 september de tweede Conferentie Waardengedreven Dialogen plaats. Tijdens de conferentie werden de resultaten gepresenteerd die uit de drie workshopsessies Aanpak Begeleidingsethiek naar voren kwamen. De technologie die centraal stond tijdens deze sessies betrof de digitale identiteit en werd toegepast in de context van sociale media, een digitaal rijbewijs, online drank verkoop en gaming.

Hieronder vindt u het verslag van deze bijeenkomst, wilt u op de hoogte blijven van de Aanpak Begeleidingsethiek? Meld u aan voor de nieuwsbrief.

Aanleiding

Het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties heeft naar aanleiding van de Kamerbrief hoofdlijnen beleid digitalisering van staatssecretaris Alexandra van Huffelen eind vorig jaar de Werkagenda Waardengedreven Digitalisering gepubliceerd. In het kader van de uitvoering van deze werkagenda worden in 2023 zestien Waardengedreven Dialogen georganiseerd rondom actuele digitaliseringsthema’s in de maatschappij. De dialogen worden gevoerd aan de hand van de door ECP ontwikkelde Aanpak Begeleidingsethiek.

De eerste sessies van dit jaar gingen over het monitoren van sociale media vanuit gemeenten om zicht te krijgen op wat er in de gemeente of provincie speelt (ook wel bekend als webscraping/sentimeter). De conferentie over deze sessies is al geweest, en het verslag daarvan is hier terug te lezen. De conferentie van 25 september stond in het teken van het tweede onderwerp, namelijk digitale identiteit. De sessies Aanpak Begeleidingsethiek gingen over digitale leeftijdsverificatie op sociale media, online verkoop van alcohol, gamen en een digitaal rijbewijs.

De Conferentie: een Terugblik

De middag werd ingeleid door Ron Rozendaal, directeur Digitale Samenleving en tevens plaatsvervangend directeur-generaal Digitalisering en Overheidsorganisatie, vanuit het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Hij sprak over het belang van ethiek binnen digitalisering en de noodzaak van het voeren van een goede dialoog.

Ron Rozendaal werd gevolgd door Tim Speelman, beleidsmedewerker bij het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, gaf een presentatie over digitale identiteit en de betekenis ervan. Hij legde uit hoe het concept digitale identiteit van idee tot wetgeving is gekomen en waar Nederland nu staat ten opzichte van Europese plannen en wetgeving. De powerpoint presentatie van Tim Speelman kunt u via deze link terugkijken.

Daniël Tijink, mede-ontwikkelaar van de Aanpak Begeleidingsethiek, gaf vervolgens een presentatie waarin de methodiek verder werd toegelicht. Zijn powerpoint presentatie kunt u via deze link terugkijken. Na deze inhoudelijke presentatie over de Aanpak Begeleidingsethiek kregen de verschillende betrokkenen van de sessies het woord. Allereerst Eline Koekenberg, manager Service Supply Chain bij Gall & Gall, die vertelde hoe Gall & Gall op dit moment online leeftijdsverificaties uitvoert en wat de sessie Begeleidingsethiek haar aan inzichten heeft opgeleverd. Zo deelde ze bijvoorbeeld dat ze door de sessie een belangrijk burgerperspectief heeft gekregen, in het bijzonder wanneer iemand een vraag stelde over de invloed van deze online verificatie op bijvoorbeeld de zorgverzekering. Ook Marc Winsemius, betrokken bij de sessie over gaming en werkzaam bij Digicampus als Programmamanager Autonomie online, deelde zijn nieuwe inzichten na de workshop Begeleidingsethiek. Hij vertelde onder andere dat één van de handelingsopties ging over de mogelijkheid om fouten te mogen maken en de meerwaarde van dit inzicht. Zijn powerpoint presentatie kunt u hier bekijken.

Dymphna Meijneken, Manager Onderzoek & Statistiek bij de gemeente Amersfoort, was betrokken bij de casus over het invoeren van een digitaal rijbewijs. Zij deelde dat ze tevreden was met de sessie Begeleidingsethiek en benadrukte nogmaals het belang van het voeren van een gesprek met elkaar. De powerpoint presentatie van Dymphna Meijneken kunt u via deze link terugkijken.

Tot slot, Thierry Marchand, Public Policy & Government Relations Manager voor TikTok vertelde meer over wat TikTok momenteel al doet aan leeftijdsverificatie en de meerwaarde die de sessie Begeleidingsethiek heeft gehad.
Vlak voor de pauze vond er een dialoog plaats in de vorm van een Mentimeter, waarbij de aanwezigen werden uitgedaagd om zelf na te denken over de mogelijke positieve en negatieve effecten van de implementatie van, in deze oefening, leeftijdsverificatie op TikTok.

Resultaten

Aldert de Jongste, mede-organisator van de workshopsessies Begeleidingsethiek presenteerde na de pauze de eerste resultaten. Hij deelde de reacties van de deelnemers, de waarden en de verschillende handelingsopties die uit de sessies zijn gekomen. De waarden konden onderverdeeld worden in vier groepen:

1. Inclusie (inclusiviteit, gemak, toegankelijkheid, eenvoud)
2. Autonomie (eigen regie, zelfactualisatie, zelfbeschikking, zelfredzaamheid)
3. Betrouwbaarheid (van technologie) (objectiviteit, duidelijkheid, accuraatheid, bruikbaarheid)
4. Vertrouwen tussen overheid en burger (rechtvaardigheid, rechtszekerheid, privacy, vrijheid, eerlijkheid, legitimiteit, transparantie).

De handelingsopties werden zoals altijd bij een sessie Begeleidingsethiek onderverdeeld in Techniek, Mens en Omgeving. Zo werd er in het kader van technologie bedacht om verschillende taalniveaus in te bouwen in de app (inclusie). Met oog op de omgeving werd gesuggereerd om altijd een analoge optie beschikbaar te houden. Met betrekking tot de mens werd gedacht aan een buddysysteem wat de zelfredzaamheid van de mens zou moeten bevorderen. Deze inzichten zullen nog verder aangevuld worden door een rapport, waarin langer stilgestaan wordt bij de verschillende bevindingen en uitkomsten. De powerpoint presentatie van Aldert de Jongste kunt u via deze link terugkijken.

Voordat we gezamenlijk naar het panelgesprek gaan sluit Alexander van den Wall Bake (Dutch Blockchain Coalition) het presentatiegedeelte af. In zijn presentatie benadrukte hij onder andere het belang van begrip en bewustzijn: het is cruciaal, voor alle betrokkenen om te weten of iets veilig is of niet. Zijn powerpoint presentatie kunt u via deze link terugkijken.

Panelgesprek

Na afloop van de presentaties vond er een panelgesprek plaats met de betrokkenen bij de dialogen, waar Tim Speelman (BZK), Eline Koekenberg (Gall & Gall), Robert van Altena (Ver.iD) en Dymphna Meijneken (gemeente Amersfoort) aan deelnamen. Tijdens het panelgesprek werden er verschillende vragen behandeld, in het bijzonder vragen over wat er nu met de bevindingen zou gaan gebeuren. Op deze vraag werden verschillende antwoorden gegeven, waaronder het verder voeren van de discussie en het goed communiceren van informatievoorzieningen. Tot slot werd ook gesteld dat het belangrijk is om onderscheid te maken tussen problemen met de technologie en problemen met de sector. “We bouwen een grote hamer, maar dat maakt niet alles een spijker.”

Over de Aanpak Begeleidingsethiek

Nu technologie steeds meer verweven raakt met onze levens, roept dat ook steeds vaker ethische vragen op. We zien overal waardenkaders ontstaan, maar in hoeverre zijn die bruikbaar in de dagelijkse praktijk? De gewenste inzet van een technologie is immers in iedere praktijk weer net even anders.

De Aanpak Begeleidingsethiek is ontwikkeld om juist vanuit die unieke context met de mensen die erbij betrokken zijn ethisch handen en voeten te geven aan een technologie. Daarmee sluit de aanpak ook nauw aan bij de dynamiek van innovatie: technisch én sociaal. De Aanpak Begeleidingsethiek is ruim twintig keer toegepast in het openbaar bestuur, geeft waardevolle input voor de technologische en sociale innovatie en vergroot de betrokkenheid bij de betrokkenen. Dit draagt ook bij aan betere besluitvorming over de inzet van technologische toepassingen.