Door Marjolijn Bonthuis-Krijger

Het afgelopen jaar hebben we gezien dat de stroomversnelling waarin onze digitale samenleving verkeert veel van onze digitale vaardigheden vergt.* We kunnen niet meer zonder. Dat was vaak in ons werk al het geval, maar als de pandemie iets duidelijk heeft gemaakt dan is het wel dat we allemaal onze digitale vaardigheden hebben moeten vergroten. Hier komen veel vraagstukken bij kijken.

Hoe houd je contact met de buitenwereld vanuit huis? Hoe houd je je winkel draaiende zonder (een goed werkende) webshop? Hoe kun je goed online vergaderen met een trage of overbelaste wifi-verbinding?

Onze digitale veiligheid is vooral belangrijk. Deze was al van groot belang, maar de urgentie hiervan is vergroot nu we nog massaler én vanuit huis gebruik maken van de digitale middelen.

Online onderwijs

Ook het onderwijs heeft moeten schakelen: online leeromgevingen, online lesgeven en begeleiden. De jonge generatie is al aardig digivaardig, maar tijdens het pandemie is zichtbaar geworden waar het aan schort. Bij ons allemaal, en zelfs bij de jongeren die opgroeien in een wereld die zij niet anders dan digitaal kennen. Een aantal programma’s werken met hart en ziel aan het digitaal vaardiger maken van de jeugd en aan een digitaal veilige wereld waarin jongeren zich kunnen begeven. In Nederland hebben we met het Safer Internet Centre een geweldig consortium waarin ECP met veiliginternetten.nl, het netwerk Mediawijsheid, de stichting EOKM met het meldpunt Kinderporno, en HelpWanted, de hulplijn tegen seksueel misbruik, samenwerken om dit doel te bereiken.

Dit is echter nog niet genoeg. Kinderen zouden eigenlijk van jongs af aan onderwezen moeten worden in alles wat de digitale wereld te bieden heeft, maar ook waar je voor moet oppassen. Een stevige basis digitale weerbaarheid ontbreekt nog te vaak.

Digitale geletterdheid

Het voorstel voor een totale curriculumherziening is vorig jaar maart nog afgewezen, omdat de Tweede Kamer het een te brede en grote verandering vond. Dit behoeft nog bijstelling voordat de Kamer akkoord kan gaan. Dat digitale geletterdheid in het curriculum een plek moet krijgen stond echter als een paal boven water. Maar de praktijk is dat Stichting Leerplan Ontwikkeling (SLO), die de kerndoelen voor het curriculum ontwikkelt, pas na groen licht aan de slag kan gaan. Als dat groen licht er eenmaal is, duurt het nog wel 1,5 à 2 jaar voordat met de implementatie gestart kan worden.

Dit duurt dus veel te lang! Een hele generatie groeit op die digitaal niet weerbaar genoeg is en die kansen misloopt om digitaal talent te ontwikkelen. En dat terwijl de arbeidsmarkt schreeuwt om IC- en cybersecurityexperts. Vanuit de politiek bestaat al consensus over het belang van digitale geletterdheid. Drie partijen, namelijk de VVD, D66 en PvdA, hebben dit belang zelfs in hun verkiezingsprogramma’s opgenomen. Het onderwijsveld is ook klaar voor verandering merken we, maar scholen hebben helderheid nodig wat van ze wordt verwacht. Die helderheid kunnen kerndoelen geven.

Daarom pleiten we ervoor om digitale geletterdheid los te koppelen van algehele curriculumherziening. Geef op dat onderdeel in versneld tempo groen licht, zodat gestart kan worden kerndoelen te ontwikkelen. Zorg dat niet gewacht hoeft te worden op goedkeuring voor het totaal. De implementatie kan daarbij met betrokkenheid van de leergemeenschap, dus van onderop, in samenwerking met de scholen, al plaatsvinden.

Ondertussen blijven veel organisaties hun best doen om jongeren veilig, vaardig en gezond digitaal te laten opgroeien, zodat ze alle kansen die de digitale samenleving hen biedt op een veilige manier kunnen omarmen. Een aantal initiatieven van de afgelopen maand van het Safer Internet Centre Nederland bijvoorbeeld:

• Safer Internet Day online Ouderavond
• Onderzoek Safer Internet Day 2021
• Onderzoek Mediawijzer “Maak mediagebruik kind bespreekbaar”
• Social mediacampagne “Niemand anders” – HelpWanted

* De publicatie “De digitale samenleving in stroomversnelling” (visie ECP 2020) biedt een handreiking richting politiek en inspiratie voor nieuw beleid. ‘Competenties en mensen’ is een van de drie thema’s in de digitale samenleving die vanuit deze visie aandacht nodig hebben. De andere twee thema’s zijn ‘Veiligheid en vertrouwen’ en ‘Ethiek en digitalisering’.