Sharing is caring, samen weet je meer en information wants to be free: deze principes hebben van het wereldwijde web het vliegwiel gemaakt voor internet. Voor contentmakers is dit een dilemma: vaak zit veel waarde van iemands werk in het intellectueel eigendom of auteursrecht. Fotopersbureaus gebruiken al jarenlang webcrawlers om onbetaald gebruik van hun werk op te sporen, de software zet meteen een gepeperde factuur klaar. Wie copyrighted content zonder toestemming gebruikt, moet daarvoor een boete betalen.
Creative Commons (cc)
Dat is het predigitale denken, zullen de aanhangers van Creative Commons (cc) denken, dat zijn licenties waarbij je het auteursrecht kan afstaan of hergebruik vrij kan geven. Voor dat laatste zijn verschillende sets met voorwaarden: commercieel gebruik toestaan of niet, verplichtingen over het vermelden van een credit van de maker of een aanwijzing of je wel of niet mag fotoshoppen met de plaatjes van iemand anders plaatjes. Daarvoor hoef je niet naar een notaris of advocaat, het volstaat als iemand alleen maar de vermelding cc (in een van de zes variaties) als credit bij een online mediabestand zet.
Dat dit rechtsgeldig is, werd wereldwijd voor het eerst vastgelegd door een Nederlandse rechtbank. Radio-dj, MTV-vj en internetpionier Adam Curry had een kort geding aangespannen tegen roddelblad Weekend. Met grote koppen berichtte dat blad over de ogenschijnlijk deplorabele staat van Curry’s huwelijk met Patricia Paay en baseerde dit op foto’s die de redactie vond op Curry’s eigen pagina op fotosite Flickr. Alleen had Weekend over de kleine lettertjes heen gelezen, daarom werd uitgever Audax gedagvaard. Curry had de foto’s dan wel zelf in het publieke domein gebracht, maar hierbij gebruikte hij een CC-licentie die hergebruik van de foto’s mogelijk maakte, maar dan enkel voor niet-commercieel gebruik en dus niet om blaadjes te verkopen. Dit was dan ook de reden waarom de rechtbank Amsterdam Weekend verbood de foto’s te gebruiken.
Het blad wierp nog tegen dat het ze niet om geld verdienen ging, maar om ‘het informeren van het publiek’, in een ‘nieuwsverhaal’ en dus vrijheid van meningsuiting. Daar ging de rechter niet in mee.Een schadevergoeding zat er niet in voor het stel, dat later uit elkaar zou gaan. Dit omdat beiden niet aan konden tonen dat ze schade leden, mede omdat ze zelf veel dingen uit hun leven deelden met de wereld. Dit gold zelfs voor details over waar de dochter van het stel naar school ging. Op dit vlak is het recht op bescherming van de persoonlijke levenssfeer in de jaren erna flink groter geworden. Om kroonprinses Amalia te vrijwaren van paparazzi, legde later het Koninklijk Huis eenzijdig een mediacode op aan journalistiek Nederland, die voorschreef dat geen enkel beeld gepubliceerd mag worden dat buiten officiële persmomenten is geschoten.
Het verdienmodel ‘Sharing is caring’
Op de troepen vooruit proberen te lopen, dat is Adam Curry ook blijven doen, maar dan in de tegengestelde richting: hij heeft een verdienmodel weten te maken van het concept sharing is caring. Dat gebruikt hij onder meer in zijn podcast No Agenda, maar het is ook de financieringsvorm van podcasting 2.0 en de podcastindex, dit zijn de -open- internetstandaarden voor de distributie van on demand audio. Curry stond aan de wieg van deze standaard, die werkt op basis van rss-protocollen.
Dit werk bekostigen gebruikers, die op vrijwillige basis. Value 4 Value (v4v) noemt Curry het: wie waardeert, doneert. Bij No Agenda mag dat zelfs in natura, ‘you can give us your time, talent or your treasure’. Dat slaagt en het is geen dubbeltjeswerk: in elke uitzending zijn er wel een aantal luisteraars die in een klap honderden dollars doneren. In ruil daarvoor krijgen ze per jingle wat karma toegezwaaid en lezen Curry en co-host John C. Dvorak hun kattebelletjes voor.
Foto: Een van de van Flickr gedownloade foto’s die Weekend plaatste zonder toestemming. credit: Adam Curry ccnc, uit deze presentatie over de zaak van Creative Commons Nederland in 2009