In het tijdperk van technologische vooruitgang bevinden we ons op een keerpunt in de zorg. Zo hebben we de mogelijkheid om met behulp van kunstmatige intelligentie (AI) waaronder geavanceerde Large Language Models (LLM) zoals ChatGPT, ons werk te vereenvoudigen en transformeren. Deze innovatieve middelen bieden ons ongekende mogelijkheden om de zorg te verbeteren. Echter, deze innovatie komt niet zonder risico. Informatieveilig gedrag is de basis van de digitale zorgomgeving.
In deze digitale wereld is informatieveiligheid van cruciaal belang. Organisaties en individuen genereren dagelijks een enorme hoeveelheid data, waardoor de bescherming hiervan tegen datalekken en cyberdreigingen een topprioriteit is geworden. Met technische maatregelen kunnen risico’s worden beperkt, maar dat kan het zorgproces en operatie beïnvloeden. Er blijft altijd een menselijke factor over. Medewerkers moeten veilig omgaan met data (zoals persoonsgegevens) dat datalekken en cyberdreigingen worden voorkómen. Hoewel bewustwording van informatieveiligheid een noodzakelijke eerste stap is, is het niet voldoende om de veiligheid van gegevens te waarborgen. Wat ook echt nodig is, is een verandering in gedrag.
Van bewustwording naar gedragsverandering
Bewustwordingscampagnes zijn effectief in het informeren van zorgmedewerkers over de risico’s en de beste praktijken voor informatieveiligheid. Ze spelen een essentiële rol in het verspreiden van kennis over hoe men zich kan beschermen tegen bijvoorbeeld phishing, malware en datalekken. Echter, het simpelweg kennen van de risico’s leidt niet automatisch tot veiliger gedrag. Mensen zijn gewoontedieren, en oude gewoontes zijn moeilijk te doorbreken, zelfs als men weet dat ze riskant zijn.
Gedragsverandering vereist een meer diepgaande aanpak. Het gaat om het creëren van een cultuur waarin informatieveilig gedrag wordt aangemoedigd en beloond. Dit kan worden bereikt door regelmatige trainingen, het instellen van duidelijke beleidslijnen en procedures, en het zorgen voor consequenties bij het niet naleven van veiligheidsprotocollen. Bovendien moet er een systeem zijn dat positief gedrag erkent en viert, waardoor een positieve feedbacklus ontstaat die veilig gedrag versterkt.
Bestuur en management moeten hierin het voortouw nemen. Zeker als straks de NIS2-wetgeving van kracht wordt en de bestuurder persoonlijk aansprakelijk is voor de cyber weerbaarheid van de organisatie.
Het programma Informatieveilig gedrag in de zorg ontwikkelde de toolkits ‘Veilig communiceren‘ en ‘Melden datalek‘ om zorgorganisaties te helpen met informatieveiligheid. De toolkits bevatten praktische middelen en tips om de zorgorganisaties sterker te maken op het gebied van informatieveilig gedrag en daarmee de kwaliteit van zorg te verbeteren.
Digivaardig
Een ander belangrijk aspect van gedragsverandering is het gebruik van technologie om veilig gedrag te vergemakkelijken of af te dwingen, denk bijvoorbeeld aan 2-factor authenticatie. Toch zullen niet alle zorgmedewerkers de vaardigheden hebben om deze digitale hulpmiddelen optimaal te benutten. Veel zorgprofessionals zijn niet altijd even digivaardig, en dat is begrijpelijk. Informatieveilig gedrag vraagt een zekere mate van digivaardigheid van de medewerkers. Vanuit opleidingen is hier echter geen structurele aandacht voor waardoor zorgprofessionals niet optimaal zijn voorbereid.
Het is belangrijk om te erkennen dat gedragsverandering een proces is dat voortdurende aandacht en inspanning vereist. Zorgorganisaties moeten zich inzetten voor een langetermijnstrategie die zowel bewustwording als gedragsverandering omvat.
De Wegwijzer kan hierin dienen als basis.
Informatieveilig gedrag
Het beschermen van patiëntengegevens is een fundamenteel onderdeel van ethische zorg. Informatieveilig gedrag betekent dat we zorgvuldig omgaan met de gegevens die ons zijn toevertrouwd. Het betekent dat we waakzaam blijven voor cyberdreigingen en datalekken, en dat we strikte protocollen volgen om deze te voorkomen. Wanneer zorgmedewerkers goed geïnformeerd en getraind zijn in informatieveiligheid, beschermen we niet alleen de privacy van onze patiënten, maar versterken we ook het zorgsysteem.
Informatieveilig gedrag is meer dan alleen technische bescherming; het gaat om een cultuur van verantwoordelijkheid en bewustzijn. Het betekent dat we allemaal, van de administratie tot de medische staf en bestuurders, begrijpen hoe belangrijk het is om zorgvuldig en ethisch met data om te gaan. AI en digitale tools kunnen ons helpen om zorg op maat te leveren, maar ze zijn slechts zo goed als de mensen die ze gebruiken.
De sleutel naar informatieveilig gedrag
Wil jij ervoor zorgen dat jouw zorgorganisatie informatieveilig wordt? Naast de Wegwijzer en de toolkits ‘Veilig communiceren‘ en ‘Melden datalek‘, biedt het programma Informatieveilig gedrag in de zorg diverse activiteiten om jou te helpen!
Je kan kosteloos deelnemen aan al onze activiteiten. Van beginner tot gevorderde, onze activiteiten zijn er voor alle zorgmedewerkers die verantwoordelijk zijn voor informatieveilig gedrag in hun zorgorganisatie. Doe mee met onze webinars, workshops, trainingen en Masterclass. Aanmelden voor een van onze activiteiten kan hier.