Hare Majesteit Koningin Máxima sprak donderdag 18 maart tijdens een digitaal werkbezoek met experts en professionals over mensgerichte en verantwoorde kunstmatige intelligentie (AI). Het gesprek met verschillende betrokken organisaties, gefaciliteerd door de werkgroep Ethiek en Digitalisering van ECP | Platform voor de InformatieSamenleving, stond in het teken van de effecten van AI op mens en samenleving, de ethische kwesties die daarbij meespelen, en aan welke oplossingsrichtingen er op dit moment gewerkt wordt in Nederland.
Koningin Máxima spreekt online met experts over mensgerichte en verantwoorde kunstmatige intelligentie (AI) from Platform ECP on Vimeo.
Het belang van een mensgerichte benadering van AI
De technologie rond AI ontwikkelt zich snel en de impact ervan op de maatschappij en het dagelijks leven wordt groter. Het is daarom van belang een open discussie te voeren over relevante waarden en ethische kwesties die daarbij een rol spelen. Mensgerichte en verantwoorde kunstmatige intelligentie is AI waarbij normen, waarden en ethische vraagstukken op een constructieve manier worden meegenomen in de ontwikkeling en toepassing van de technologie. Het gaat daarbij om waarden als menselijke autonomie, welzijn, rechtvaardigheid en solidariteit.
Techniekfilosoof Peter-Paul Verbeek leidde de eerste gespreksronde in door te stellen dat AI een enorme impact heeft, doordat het een technologie is die ons op een nieuwe manier de wereld helpt te begrijpen. Dat brengt daarmee ook vraagstukken rond verantwoordelijkheid en diversiteit met zich mee. Kees van der Klauw, voorzitter van de Nederlandse AI-Coalitie (NL AIC) schetste waar we in Nederland staan op het gebied van mensgerichte AI en welke plaats ethiek daarbij inneemt. Een mensgerichte benadering van technologie kan voor Europa een derde weg vormen tussen de meer centralistische insteek vanuit China en de marktgerichte benadering vanuit de VS. Gezien de gidsrol die Nederland van oudsher heeft op dit soort onderwerpen ligt hier binnen Europa voor ons land dan ook een kans om in te zetten op het bottom-up ophalen wat de zorgen zijn van de burgers, om die vervolgens te vertalen naar niet alleen het juiste ontwerp, maar ook passende voorlichting en inbedding.
Toepassing van mensgerichte AI in sectoren
In de tweede ronde werd ingegaan op de rol van AI in de domeinen energie, zorg, armoedebestrijding en de financiële sector. Marjolein Elderhorst benoemde hoe zij binnen LUMC met behulp van de Aanpak Begeleidingsethiek goede ervaringen heeft opgedaan rond het betrekken van data scientists, patiënten en artsen, om vanuit daar tot handelingsopties te komen waardoor de technologie ethischer kan worden toegepast.
Don Ginsel (Holland FinTech) lichtte toe hoe AI zou kunnen leiden tot een persoonlijke financiële coach voor iedereen, en dat het daarbij van belang is dat ethische aspecten worden meegenomen. De koningin herkende dit vanuit haar werkzaamheden voor SchuldenlabNL.
ELSA Labs als de toekomst van mensgerichte AI?
Vervolgens werd gekeken naar de toekomst en de ethische vraagstukken van AI. Hier kwamen veel elementen uit de eerdere twee rondes mooi samen, toen Emile Aarts (hoogleraar Informatica, Tilburg University) via het concept ELSA Labs toelichtte hoe ethische, juridische en sociale aspecten kunnen worden meegenomen in het oplossen van het “wicked problem” dat schuldenproblematiek is. Astrid Boeijen (CEO Brightlands) liet treffend zien hoe zij in Heerlen met zo’n lab werkt aan het oplossen van dit maatschappelijke probleem. Zij benadrukte het belang van opschaling van dit soort succesvolle projecten, zodat heel Nederland kan profiteren van het geleerde. De suggestie van koningin Máxima dat het ook van belang was om tussen sectoren van elkaar te leren bleek vervolgens precies te passen bij de manier waarop de Nederlandse AI Coalitie op dit moment verschillende toepassingsgebieden van elkaar laat leren.
Het belang van bewustwording en een nieuwe generatie
In de slotronde gaf Esther Keymolen (Tilburg University) toelichting op hoe vertrouwenswaardigheid van belang is in het ethisch ontwikkelen en inbedden van technologie, en hoe de oplossing ligt in een combinatie van eigen ethische verantwoordelijkheid door ondernemingen en wet- en regelgeving. Zij was het met de koningin eens dat het niet alleen om de technologie an sich gaat, maar ook om de data scientists meer kennis en ethische bewustwording bij te brengen over wat er op het spel staat. Tegelijkertijd werd er door meerdere aanwezigen herkend dat de jongere generatie erg gemotiveerd is om via hun werk of eigen bedrijf op een letterlijk waarden-volle wijze bij te dragen aan de maatschappij. Peter-Paul Verbeek gaf tenslotte aan dat het vanuit zijn werkzaamheden voor UNESCO ook relevant was om na te denken over een mondiale vorm van technologie-ethiek, waar ook de zuidelijke werelddelen bij betrokken waren.
Koningin Máxima sloot de bijeenkomst af door het belang van een ethische verantwoordelijke ontwikkeling en toepassing van AI te benadrukken en iedereen succes te wensen bij het verder uitwerken van deze “Derde Weg”.
