Nog krap twee weken te gaan tot de verkiezingen op 15 maart. De politieke partijen zijn sinds eind 2016 bezig met het verkondigen van hun standpunten en programma’s. Opvallend is dat het thema digitalisering en vooral de impact ervan op onze samenleving in de meeste politieke programma’s onderbelicht is of bijna in zijn geheel ontbreekt. En dat terwijl verschillende organisaties de urgentie van digitalisering, de kansen ervan voor economische groei en innovatie en de uitdagingen voor onze samenleving juist op de politieke agenda proberen te zetten.
Urgentie aangetoond
Universiteiten riepen op tot actie om Nederland ‘gidsland’ te maken op het gebied van mens- en samenlevingsgerichte digitale technologie. Ruim 50 organisaties – waaronder ECP – ondertekende het handvest ‘Duurzame Digitale Samenleving’, een initiatief van VNO-NCW. Daarin roepen zij onder meer op te investeren in opleidingen en kennisontwikkeling, oog te hebben voor werkgelegenheid en cyberweerbaarheid, en daarnaast een ministerieel topteam digitalisering in te richten om noodzakelijke verbindingen te leggen en leiderschap te nemen om de toekomst digitaal naar onze hand te zetten. De Cyber Security Raad bracht de noodzaak van cyber security voor het kunnen benutten van de economische kansen van digitalisering breed onder de aandacht, ook bij de politiek. Bovendien verkende het ministerie van Economische Zaken ‘potentiële beleidsmaatregelen’ voor een volgend kabinet: haar rapport over digitalisering trapt af met “geen duurzame economische groei zonder digitalisering”. Recent bracht het Rathenau Instituut een rapport uit: Opwaarderen – Borgen van publieke waarden in de digitale samenleving. Daarin bevestigd zij het gevoel van onrust dat overigens wel in de Eerste Kamer heerst: “om essentiële publieke waarden te borgen, dient het governancelandschap op het terrein van de maatschappelijke en ethische aspecten van digitalisering op meerdere plekken substantieel te worden versterkt.” Misschien vormt dit rapport nog een laatste aanleiding voor de politiek om wél de urgentie te zien.
Maar aandacht ontbreekt
Niet dat er niets over digitalisering en de impact ervan is opgenomen in de politieke programma’s: specifieke thema’s zoals privacy, cyber security en noodzaak voor passend onderwijs komen verdeeld aan bod. Sommige partijen besteden meer aandacht aan het onderwerp (bij uitstek D66), andere partijen stippen hier en daar wat aan. Geen enkele politieke partij lijkt de urgentie van het onderwerp geheel te beseffen en de impact van digitalisering op onze economie en samenleving te zien – of beter – te kunnen overzien.
Gebrek aan kennis en durf
Verschillende organisaties analyseerden de partijprogramma’s en gaven hier hun mening over, bijvoorbeeld FME, maar ook Nederland ICT met hun verkiezingsmatrix en adviesbureau Considerati. Gedeelde conclusie: een visie op digitalisering ontbreekt in politiek Nederland. Geen enkele partij lijkt het aan te kunnen en te durven. Het thema staat slechts beperkt op de politieke agenda. En daarmee de plannen ervoor ook. En wat zijn de gevolg van dit tekort aan politieke aandacht voor digitalisering? Kunnen we voorop blijven lopen als we het hebben over economische groei en innovatie of worden we aan diverse kanten ingehaald als we nu vier jaar lang niet voldoende aandacht geven aan de digitale transitie en de impact ervan?