Maatschappelijke doelen nastreven met behulp van Artificiële Intelligentie (AI). De overheid krijgt op dat vlak de smaak te pakken. Maar hoe zorgen we ervoor dat de ontwikkeling van AI-oplossingen op een veilige en verantwoorde manier gebeurt, en dat partijen onderling kennis uitwisselen? Een mooie taak voor de Nederlandse AI Coalitie (NL AIC), en de werkgroep Publieke Diensten in het bijzonder.
De verwachting is dat Artificiële Intelligentie (AI) grote impact gaat hebben op onze samenleving. En de overheid heeft een voorbeeldrol als het gaat om het verantwoord ontwikkelen en toepassen van AI. Binnen de Nederlandse AI Coalitie (NL AIC) is er dan ook een werkgroep actief die zich specifiek richt op de kansen die AI biedt om publieke diensten te verbeteren. De ruim tachtig deelnemers van die werkgroep vertegenwoordigen de overheid in de breedste zin van het woord. Naast gemeentes, provincies en ministeries zijn bijvoorbeeld ook verschillende uitvoeringsorganisaties van de partij. Ook bedrijven en kennisinstellingen met interesse voor de overheid nemen deel.
“AI is geen sciencefiction. Ook binnen de overheid zien we steeds meer praktijkvoorbeelden”, trapt Barbara Visser (DUO, werkgroep Publieke Diensten) het gezamenlijke video-interview af. “En dat is goed, want zolang er alleen maar over mogelijke toepassingen wordt gepraat, zien mensen al snel allerlei beren op de weg. Of ze zien het juist als iets paradijselijks. Samen met alle andere deelnemers van onze werkgroep willen we AI in een meer realistisch perspectief zetten. En dat gaat het best door er ervaring mee op te doen en lessen met elkaar te delen. Heel goed dus dat de overheid steeds meer AI-oplossingen ontwikkelt en in de praktijk toepast, waarbij het ook nog eens om verschillende vormen van AI gaat.”
Op veel vlakken inzetbaar
Er is niet alleen enorm veel variatie op het vlak van AI, maar het toepassingsgebied is ook nog eens heel breed. Van slim gebruik van satellietbeelden tot de inzet van AI voor tekstanalyse. En van chatbots tot een pro-actievere dienstverlening omdat AI alle relevante informatie precies op het juiste moment kan tonen.
De overschatting van AI…
“De ontwikkelingen op het vlak van AI gaan inderdaad snel”, ziet ook Marieke van Putten (Ministerie van BZK, Voorzitter werkgroep Publieke Diensten). “Zo waren er twee jaar geleden binnen de overheid nog nauwelijks opgeschaalde toepassingen. En die zijn er nu heel duidelijk wel. Daarbij valt het me wel op dat het ontwikkelen en implementeren van AI vaak nog wordt overschat. Dan denken mensen dat zo’n AI-model vanzelf tot leven komt. Maar nee dus: wij mensen moeten toch echt nog het nodige voorwerk doen. En als een AI-oplossing in de praktijk wordt gebracht, is het belangrijk dat de organisatie er ook goed mee kan werken. Daarbij moeten we zo’n systeem actief blijven monitoren.”
…maar ook onderschatting
“Aan de andere kant wordt de waarde van AI ook nog regelmatig onderschat”, vervolgt ze. “Want neem de discussie over het borgen van publieke waarden en grondrechten. Te weinig mensen beseffen dat je daar juist AI heel goed voor kunt inzetten. Zo kun je AI inzetten om fake video’s van echte video’s te onderscheiden. Of je kunt AI als hulpmiddel inzetten om teksten of video’s beter toegankelijk te maken, en er zo voor zorgen dat meer mensen met die informatie worden geholpen.”
Momenteel de grootste uitdaging
Toepassingen van AI in het sociaal domein liggen momenteel gevoelig. En dat het soms fout gaat, ligt lang niet altijd aan de technologie. Vaak ligt het probleem op het organisatorische vlak. Zo vereist het werken met AI andere vaardigheden van individuele ambtenaren en soms ook vrij ingrijpende procesveranderingen binnen overheidsorganisaties. Dat is momenteel dus de grootste uitdaging: ervoor zorgen dat AI-systemen en mensen echt een team vormen en goed met elkaar kunnen samenwerken. Daarbij moet de mens ook in staat zijn om het doel scherp in de gaten houden en op de rem te trappen, als er iets mis dreigt te gaan.
Lees het volledige artikel op de website van de Nederlandse AI Coalitie.