ECP Deelnemersspecial - Digitalisering en Duurzaamheid. Sessie 2: 'Uitdagingen in het bereiken van een duurzame digitale infrastructuur en klimaatneutraal internet'

Op donderdag 29 september vond de tweede ECP Deelnemersspecial Digitalisering en Duurzaamheid plaats in de Koninklijke Schouwburg in Den Haag. Deze sessie was onderdeel van het drieluik rondom dit thema. De eerste sessie focuste zich op het verkennen van dit thema en de kansen die er zijn. Tijdens deze tweede sessie gingen we in op de uitdagingen in het bereiken van een duurzame digitale infrastructuur en een klimaat neutraal internet.

Onder leiding van kwartiermarker van de Nationale Coalitie Duurzame Digitalisering Eske van Egerschot – Montoya Martinez trapte ECP MT-lid & Programmanager Daniël Frijters de sessie af. Er zijn grenzen aan onze planeet, dus we moeten aan de slag. Wat zijn de uitdagingen waar we voor staan? Vanuit Europa wordt ingezet op de ‘twin transition’; digitalisering verduurzamen én digitalisering inzetten ten behoeve van verduurzaming van onze economie en leefstijl. Waar liggen de focuspunten waar vanuit de overheid, het bedrijfsleven en de maatschappij op kan worden geanticipeerd? In deze ECP Deelnemersspecial namen Jeroen van der Tang (NLdigital), Patricia Lago (VU Amsterdam), Max Schultze (Sustainable Digital Infrastructure Alliance) en Sander van der Waal (Waag) ons in vogelvlucht mee langs de belangrijkste kansen en uitdagingen.

Jeroen van der Tang (NLdigital) liet ons zien dat de ICT-sector succesvol is in het terugdringen van energieverbruik. In 2020 bedroeg zowel het gas- als elektriciteitsverbruik van de ICT-sector minder dan 1% van de totale uitstoot in Nederland, waarmee het convenant Meerjarenafspraak Energie-efficiëntie 2001-2020 (mja3) ruimschoots behaald is. Echter, het dataverbruik en daarmee het elektriciteitsverbruik groeit en dat vraagt om een transitie naar een duurzame digitale infrastructuur. Binnen het programma LEAP heeft NLdigital samen met partners drie tracks geïdentificeerd die daaraan bijdragen; de inzet van nieuwe, minder energie verbruikende technologieën, zoals fotonica, het distribueren van data, waarbij het mogelijk wordt dataverwerking te sturen o.b.v. beschikbaarheid van energie en het inzetten op circulariteit van ICT-hardware.

Ook Professor of Software and Sustainability Patricia Lago (VU Amsterdam) stelt dat het gebruik van de cloud infrastructuur door software flexibeler moet en kan. De focus ligt meestal op het verduurzamen van hardware, maar als de software belastend en inefficiënt is, is dat verspilde moeite. Het gebruik van de cloud kan worden gemeten in termen van impact verspreid over tijd, zodat het mogelijk wordt te investeren in flexibel gebruik van de cloud infrastructuur en software in staat is op basis van energieverbruik te bepalen waar en wanneer welke data op te slaan.

Om de impact van digitale producten en diensten te kunnen meten, zo stelt Max Schultze (Sustainable Digital Infrastructure Alliance), is een transparante keten nodig. We weten de impact op het milieu van tastbare waardeketens, maar hebben geen idee wat de impact is van digitale producten en services zoals video’s of een post op sociale media. Vanuit Europese, publieke waarden is het mogelijk een digitale infrastructuur te realiseren waarin elke actor zich bewust is van verantwoordelijkheden; van de digitale infrastructuur zelf, de bronnen die daarvoor nodig zijn, de digitale producten en diensten die worden aangeboden en de eindgebruiker daarvan.

Sander van der Waal (Waag) ging nader in op het belang van publieke waarden bij duurzame digitalisering. Met technologische innovatie kunnen we onze economie anders gaan vormgeven, zodat we binnen de grenzen van onze planeet blijven. Technologie is echter niet neutraal, dus hoe ontwerpen we technologie op basis van grondrechten en waarden zoals openheid, democratie en duurzaamheid? Een groot deel van de technologie die we gebruiken is onzichtbaar, de zogenoemde blackbox. Die blackbox dient zichtbaar te worden; alleen dan kunnen we een tech-stack realiseren die inclusief, rechtvaardig en veilig is. Het uitgangspunt is een tech-stack gebaseerd op publieke waarden: de public-stack. Hierbij wordt in het ontwerp uitgegaan van grondrechten, waarden en het handelingsperspectief en eigenaarschap van burgers als basisprincipe, waarbij energie een basisrecht is.

Ronald Meijer (IBM) IT adviseur voor de overheid met als speciale focus duurzaamheid, voegde zich bij de sprekers voor de paneldiscussie. De sprekers benadrukten het belang van het betrekken van de maatschappij, het meten van de impact van digitalisering, flexibiliteit van dataverwerking en -opslag, transparantie en publieke private samenwerking om bij te dragen aan de ‘twin transition’ én om deze te versnellen.